Εισαγωγή εις το Θεωρητικόν και Πρακτικόν της Εκκλησιαστικής Μουσικής

Επιμέλεια: Γεώργιος Ν. Κωνσταντίνου

“Όταν η Δύση αθετώντας την Παράδοση αναζητούσε σε “αβάτους τρίβους” την αναγέννηση του ανθρώπου με την επιστροφή του στον ίδιο τον άνθρωπο, “θεοποιώντας” τον αρχαίο ελληνικό κλασσικισμό, η Ανατολή ήδη μεσουρανούσε έχοντας προ πολλού κατανοήσει, ότι ο άνθρωπος μόνο τότε γίνεται ολοκληρωμένος όταν επιστρέψει δια της μετανοίας και κοινωνήσει με τον δικό του προσωπικό Θεό. Τότε όλο το είναι του ανθρώπου αλλά και όλη η δραστηριότητά του χριστοποιείται, όπως τόνιζε ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς – πράγμα που διαφαίνεται ακόμη και στην επιστήμη και την τέχνη, την οποία παράγει ο άνθρωπος.

Έτσι ο βυζαντινός και μεταβυζαντινός πολιτισμός δεν δημιουργεί τα έργα του μόνο για τον άνθρωπο, ούτε ο βυζαντινός δημιουργός φτιάχνει “τέχνη για την τέχνη”, αλλά εκφραζόμενος ενώπιον του Θεού έχει βρει την πραγματική του αξία ως εικόνα του Θεού και η δια της τέχνης συνεχής του υμνολογία προς τον Θεό πηγάζει ως κάτι το φυσιολογικό. Ο βυζαντινός πολιτισμός κατά συνέπεια έχει να μας αναδείξει μία κληρονομιά ανεκτίμητης αξίας, φθάνοντας ένα πολύ υψηλό αισθητικό επίπεδο και συγχρόνως θεολογώντας μέσα από το πρίσμα πάντοτε της ορθόδοξης θεολογίας.

Αυτής λοιπόν της μεγάλης θεολογικής και εθνικής μας κληρονομιάς ενσυνείδητος φορέας και γνώστης ήταν ο Γεώργιος Χουρμούζιος, Χαρτοφύλαξ της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Η περίοδος που έζησε ήταν για το Γένος τρομερά δύσκολη, σκληρός αγώνας πνευματικής επιβίωσης μέσα στην σκλαβιά του ασήκωτου τουρκικού ζυγού. Η έλλειψη παιδείας και ο αναλφαβητισμός ήταν σύνηθες φαινόμενο, κάτι που ίσχυε περισσότερο για τις καλές τέχνες. Ο Χουρμούζιος κατανοούσε ότι η αποστολή που του είχε αναθέσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο ήταν πολύ υψηλή και δούλεψε με αυταπάρνηση γι’ αυτό. Παρά τους πόδας του Χουρμουζίου αξίζει να σημειωθεί ότι μαθήτευσαν και Αγιορείτες Πατέρες, μάλιστα από την Μονή μας να αναφέρουμε τον Θεοτόκη και Ματθαίο Βατοπαιδινούς εκ των οποίων ο δεύτερος σε ένα από τα χειρόγραφά του αναφέρεται με λίαν ευμενή σχόλια υπέρ της νέας περιόδου των τριών διδασκάλων.”

(Από τον πρόλογο της έκδοσης)